Açık dolaşım ve kapalı dolaşım sistemleri nedir?

Açık dolaşım sistemi, omurgasız hayvanların çoğunda (örneğin eklembacaklılar ve yumuşakçalar) bulunan bir dolaşım sistemidir. Bu sistemde, kan (hemolenf adı verilir) doğrudan vücut boşluğuna (hemosöl) pompalanır ve organlar bu sıvı ile doğrudan temas halindedir. Kan, atardamar ve toplardamar gibi damarlarla sınırlandırılmamıştır; bunun yerine, vücut boşluğunda serbestçe dolaşır. Kalp, kanı pompalar, ancak kan yavaş bir şekilde organlar arasında hareket eder ve oksijen ve besinlerin doğrudan difüzyonla hücrelere iletildiği bir sistemdir. Açık dolaşım, enerji verimliliği düşük olabilir, çünkü kan basıncı düşüktür ve taşınma hızı yavaştır.

Kapalı dolaşım sistemi, omurgalı hayvanların (örneğin insanlar, balıklar, kuşlar) ve bazı omurgasızların (örneğin halkalı solucanlar) sahip olduğu bir sistemdir. Bu sistemde, kan tamamen damarlar (atardamarlar, toplardamarlar, kılcal damarlar) içinde dolaşır ve vücut boşluğuna sızması engellenir. Kalp, kanı yüksek basınçla pompalar, böylece oksijen, besinler ve atık maddeler hızla taşınır. Kapalı dolaşım, daha etkili bir taşıma sağlar, çünkü kan belirli yollardan hareket eder ve basınç sayesinde hızlı bir şekilde organlara ulaşır. Bu sistem, daha büyük ve aktif hayvanlar için idealdir, çünkü yüksek metabolik ihtiyaçları karşılayabilir.

Açık ve kapalı dolaşım sistemleri, hayvanların yaşam tarzlarına ve metabolik ihtiyaçlarına göre evrimleşmiştir. Açık dolaşım, daha basit ve enerji tasarruflu olabilirken, kapalı dolaşım daha yüksek performans ve hız sunar. Örneğin, bir böceğin açık dolaşımı, onun küçük boyutu ve düşük enerji ihtiyacı için yeterlidir, ancak bir insanın kapalı dolaşımı, karmaşık organ sistemlerini destekler. Her iki sistem de hayvanların çevrelerine uyum sağlamasına yardımcı olur.