Büyük Kan Dolaşımı (Sistemik Dolaşım) Nedir?
Büyük kan dolaşımı, oksijenlenmiş kanın kalbin sol karıncığından çıkarak vücudun tüm dokularına dağıtılmasını ve bu dokulardan karbondioksitçe zengin (kirli) kanın toplanarak kalbin sağ kulakçığına dönmesini sağlayan dolaşım sistemidir. Temel amacı, dokulara oksijen ve besin taşımak, metabolik atıkları uzaklaştırmaktır.
Büyük Kan Dolaşımında Yer Alan Temel Yapılar
- Kalbin Sol Karıncığı (Sol Ventrikül): Büyük dolaşımın başlangıç noktasıdır. Oksijenlenmiş kanı, aort kapağından geçirerek aort atardamarına pompalar.
- Aort: Vücuttaki en büyük ve ana atardamardır. Sol karıncıktan çıkarak vücudun üst ve alt bölgelerine doğru dallanır ve oksijenli kanı tüm organ ve dokulara iletir.
- Sistemik Atardamarlar (Arterler): Aorttan ayrılan ve giderek incelen damarlardır. Kaslı ve esnek yapılarıyla yüksek basınçlı kanı organlara ve dokulara taşırlar. Örnekler: Koroner arterler (kalbi besler), böbrek atardamarı, şah damarı (karotis arter).
- Kılcal Damarlar (Kapillerler): Atardamarların en ince dallarıdır. Dokularla doğrudan temas halindedir. Burada kan ile hücreler arasında gaz alışverişi (O2 verilir, CO2 alınır) ve besin/atık madde değişimi gerçekleşir. Büyük dolaşımın temel işlevi burada yerine getirilir.
- Sistemik Toplardamarlar (Venler): Kılcal damarlardan başlayarak, karbondioksit ve metabolik atıklarca zenginleşmiş kanı kalbe doğru geri taşıyan damarlardır. Daha geniş çaplı, daha az kaslı yapıdadırlar ve içlerinde kanın geri kaçmasını önleyen kapakçıklar bulunur. Örnekler: Alt ve üst ana toplardamarlar (Vena Cava).
- Alt Ana Toplardamar (Vena Cava Inferior) ve Üst Ana Toplardamar (Vena Cava Superior): Vücudun alt ve üst yarısından gelen kirli kanı toplayarak kalbin sağ kulakçığına getiren iki büyük toplardamardır.
- Kalbin Sağ Kulakçığı (Sağ Atrium): Büyük kan dolaşımının son noktasıdır. Toplardamarlarla gelen kirli kan bu odacıkta toplanır ve küçük (akciğer) dolaşıma gitmek üzere sağ karıncığa geçer.
Özet Akış:
Kalbin Sol Karıncığı → Aort → Sistemik Atardamarlar → Kılcal Damarlar (Dokularda değişim) → Sistemik Toplardamarlar → Alt/Üst Ana Toplardamarlar → Kalbin Sağ Kulakçığı |
